Klote man maar morgen beter

(een jaar is niet genoeg)

Maandag 6 januari 2025

Wie niet iedere dag iets vindt, oppikt of meeneemt, is geen zoeker.

Als filosoof en kunstwetenschapper moet je weten dat Jean-François Lyotard de term postmodernisme introduceerde in 1979. Dat betekende het einde van de grote verhalen of de métanarratifs. Niet alles had een oorzaak of een doel, je kan niet alles verklaren. Er is niet een groot verhaal maar een kluwen van kleine verhalen, de universele reikwijdte is gering. Dat betekent niet dat alles betekenis- en zinloos wordt. Het vertrouwen in de Verlichting, in liberalisme, socialisme, marxisme, in politieke, filosofische en religieuze waarheidsduiders wankelt wel. Universele principes, theorieën, fundamentele kennis, rationaliteit en de menselijke maatstaf verdwijnen uit het centrum.

God is dood. Zijn verhaal is uit. De grote verhalen zijn niet meer.

Tegenwoordig is alles een verhaal. Het narratief kan je studeren, lessen in storrytelling zijn in de mode, journalisten zitten op de banken. Jaren geleden kreeg ik als reporter al uitgelegd door de hoofdredactie dat alles een toegankelijk, eenvoudig uitgelegd verhaal moest zijn. Er is weinig samenhang. De geschiedenis wordt versplinterd. Het nieuws wordt voor de consument in een verhaal gegoten. Behapbaar.

Voor de gebruiker, kijker en lezer, om er beter van te worden?

Voor de krant of de zender om meer gebruikers, clicks en clickbait, te genereren?

Over de eerste vraag kan je discussiëren. Over de tweede niet: de boodschapper wil met de hapklare verhalen meer clicks binnenhalen. Het is een formule die werkt, de strategie om de brokjes die lekker wegslikken prominenter en vaker te brengen, wordt door de meeste zenders en kranten gehanteerd. De sociale media zijn het model en brengen nog korter geknipte verhalen. Bij voorkeur bewegend beeld met geluid.

Verhalen vertellen is zeker niet verkeerd. In het oerkamp werden er in een kring rond het vuur door de eerste mensen verhalen verteld die de verbeelding prikkelden en de gemeenschap hechter maakten. Eerst het vuur, dan de kring, dan de verhalen en dan het versterkte gemeenschapsgevoel. Het samenzijn rond het vuur was cruciaal. Publieksfilosoof Menno De Bree heeft het in Knack over een gemeenschap met alleen nog contractrelaties waarbij het ik iets geeft als het iets krijgt. Hoe we tot een hechte verbinding moeten komen en een gemeenschap moeten vormen, is verloren gegaan in een wereld waarin we een scroll- en klikrelatie hebben met de (sociale) media. Het medium is blij met de klik. Het medium doet het voor de aandacht en de consument voor het dopamineshot die ieder klik oplevert.

Geen (h)echte gemeenschap zonder kampvuur en alleen de illusie van warmte door dopamine via eindeloos scrollen en klikken voor de (sociale) mediaconsument.

#

Met grote regelmaat kwoteer ik films en series op IMDB. Met 5 op 10 de reeksen of films die ik niet uitkeek en nooit zal uitkijken. 6 was redelijk, 7 goed zondermeer, 8 zeer de moeite om ook aan anderen aan te bevelen en 9 op 10 was uitstekend, mijns inziens een meesterwerk.

Voor 2024 was Anora van Sean Baker totnogtoe de enige 9. Er moet wel nog een en ander aanspoelen en bekeken worden. In 2023 kwam ik aan drie keer 9. Voor Oppenheimer, Killers of the Flower Moon en Dune.

Gisteren Conclave van Edward Berger gezien en een 8 gegeven. Op het eigenste moment werd er in Beverly Hills aan scenarist Peter Straughan een Golden Globe uitgereikt. Er wordt goed geacteerd (Tucci, R. Fiennes) maar, John Lithgow (kardinaal Tremblay) is de speler die altijd onder mijn vel geraakt. En Isabella Rossellinni is mijn Oscar-kandidaat voor beste vrouwelijke bijrol als zuster Agnes. De kracht van stilte en hoe het woord daardoor aan kracht wint.

Conclave is een verfilming van de roman van Robert Harris uit 2016. ’s Nachts, tijdens wakkere momenten, lees ik altijd fictie op de iPad. Vaak dikke boeken die ik, sinds kort geef ik dat toe, bijna nooit uitlees. Gisteren begonnen in Imperium (2006) van Harris. Harris is een briljante veelschrijver. Imperium is zijn vijfde van 16 fictie-boeken, Conclaaf het tiende.

The Offer hebben we gisteren ook uitgekeken. Het is fictie in 10 delen over de productie van The Godfather (Francis Ford Coppola, 1972). Voor de film een eeuwige 9, voor de reeks een 8. Voor wie nog niet wist dat een film meer dan een regisseur en een goed idee en dito verhaal nodig heeft, is The Offer een eye-opener.